Het was donderdag 11 juli een lange vergadering. Heel lang. De vergadering begon al om 16.00 uur (waar 19.30 uur gebruikelijk is). De vergadering sloot om 22.30 uur. SAM-raadslid Wim Hokken heeft een verslag geschreven over deze vergadering en beperkt zich tot de belangrijkste punten van de vergadering. Over onder andere de tiny houses in Berltsum, harmonisatie subsidies binnen- en buitensport, sociale dienst Noordwest Fryslan, de Kadernota en een terugblik op anderhalf jaar Waadhoeke.
LEES OOK: Vergroting van kwaliteit van leven (input SAM algemene beschouwing 11 juli)
Lyts wenje (Tiny houses)
De vergadering begon met een inspreker over lyts wenje. In Berltsum is in 2017 in de oude gemeente al een begin gemaakt met nadenken over tiny houses. In het dorp gebeurde rondom dat thema van alles en het leidde uiteindelijk – want intussen waren we Waadhoeke geworden – tot een verzoek vanuit de initiatiefnemers het project op te nemen in de pilot omgevingswet.
De pilot is bedoeld om ervaring op te doen met de nieuwe omgevingswet. Er moet in de nieuwe wet anders naar aanvragen gekeken worden.
Is de huidige benadering: nee, tenzij. Het moet worden: ja, mits. Het is semantiek, dat verschil, maar men beoogt met behulp van een wet bij de burger en de overheid een cultuuromslag tot stand te brengen. En om die veranderingen voor te bereiden, was er de pilot waarin gesimuleerd werd dat de nieuwe wet er al was. Een plek om te oefenen. In den beginne verwachtte men dat door opname in de pilot een project zou versnellen. Dat was een foute verwachting. Reden waardoor er spanning ontstond tussen de aanvrager en de pilot. Het bleek dat na afronding van het project in de pilot alsnog de reguliere procedure zou moeten worden doorlopen.
De facto vroeg de inspreker, de heer Nieuwhof: haal ons uit de pilot en start de procedure voor wijziging van het bestemmingsplan. Een aantal raadsfracties had hiertoe een initiatiefvoorstel ingediend.
“Het initiatief van de tiny houses voor jongeren is in het proces met het dorp getransformeerd van tiny houses in kleine tot middelgrote woningen aan een hofje voor ouderen.”
Het college was niet voor. Het overleg met het dorp had het college geleerd dat er veel meer zaken in het dorp spelen zoals de verplaatsing van de supermarkt, een oud muziekgebouw, een rotte kies hier en een andere daar, de afstand van het een tot het ander. Eigenlijk ook wel heel goede argumenten.
In het debat dat daarna over het initiatiefvoorstel gevoerd werd, bleken de argumenten van de initiatiefnemers sterker dan die van het college. De in het dorp gevoelde urgentie en het draagvlak in het dorp waren voor alle partijen uiteindelijk reden om voor het initiatief te stemmen. De les die we hieruit kunnen trekken is dat als we als gemeente werken aan een integraal plan, we meer moeten communiceren, het verwachtingsmanagement beter moeten bewaken.
En – last but not least – dat een project in de pilot omgevingswet geen garantie is dat dingen sneller zullen gaan. Ook dat zullen we moeten communiceren naar aanvragers, anders zullen de frustraties zich blijven opstapelen. Hoewel de omgevingswet in 2021 zal worden ingevoerd, zullen de bestaande bestemmingsplannen nog jaren blijven bestaan en we zullen moeten afwachten hoe het eerste echte programma (de nieuwe naam voor het bestemmingsplan) er uit zal zien en hoeveel ruimte men in dat nieuwe programma zal krijgen.
Het college heeft nu de opdracht vanuit de raad mee te werken aan realisatie van lyts wenje en wel zo snel mogelijk. Vanuit SAM merken wij op dat de reguliere procedure alleen zekerheid kan geven over een beginmoment. De procedure zelf is onvoorspelbaar. Bij een bezwaar kan het nog heel lang duren voordat echt gebouwd kan gaan worden, en ook als de bestemmingsplanwijziging relatief snel verloopt, dan zijn er vast nog wel enkele andere hobbels die geslecht moeten worden. Ook dat is verwachtingsmanagement.
We verwachten nu dat het college binnen redelijke termijn een voorstel doet voor de wijziging van het bestemmingsplan. Dus dat we kunnen beginnen.
Harmonisatie subsidies binnen- en buitensport
Het college heeft de subsidies geharmoniseerd. Alle bestaande subsidies zijn op een hoop gegooid en met dat bedrag als uitgangspunt zijn de subsidies herverdeeld. Budgettair neutraal, hetzelfde totaalbedrag voor en na de harmonisatie. En waar je herverdeeld, daar heb je winnaars en verliezers. Daarom is er ook een overgangsregeling bedacht. Verliezers kunnen daardoor in een enkel jaar toegroeien naar de nieuwe situatie.
Knap gedaan. Jammer dat er niet over gecommuniceerd was met de verenigingen. Toen wij als raadsleden het vergaderstuk kregen, werden ook de verenigingen pas geïnformeerd. Zij hebben dan ook niet kunnen reageren.
Ondanks dat verzuim konden alle partijen met het voorstel leven, zeker na de belofte van de wethouder dat als een vereniging in de problemen komt er door het college meegedacht zal worden over een oplossing. SAM-raadslid Bart van Wijk gaf het college mee als zienswijze dat de raad geïnformeerd moet worden na een jaar over de resultaten.
In het debat daarover zegde het college toe dat als het college signalen krijgt van verenigingen dat het niet goed gaat, zij de raad hierover zullen informeren.
Sociale Dienst Noordwest Fryslan
Het ging in dit punt over een gevoelig thema en soms bedenk je dan een list. Je geeft het een andere naam. Je noemt het agendapunt sturing van het sociaal domein Noordwest Fryslan. Daarmee probeer je de emoties buiten de discussie te houden. En dat lukte niet echt.
Voor een goed begrip: de herindeling is er gekomen omdat de drie voorgaande gemeenten zich niet in staat voelden alle gemeentelijke kerntaken zelfstandig uit te voeren. Ze waren afhankelijk geworden van een externe partij die namens hen – door de grote decentralisaties – de regie voerde over het grootste deel van hun begroting. Herindelen tot Waadhoeke en de dienst onderdeel maken van de organisatie, dat was een belangrijke drijfveer voor de herindeling.
Integratie zou directe zeggenschap en waarschijnlijk ook nog een bedrijfsmatig voordeel opleveren, want niet meer twee begrotingen, twee rekeningen en evenzoveel extra accountantskosten. En dan heb ik het voordeel van minder overleg, directe uitwisseling nog niet genoemd. Akelig dus die niet noodzakelijke aparte dienst. Nu is het probleem dat Waadhoeke niet de enige deelnemer in de sociale dienst is. Harlingen, Vlieland en Terschelling maken ook deel uit van de dienst.
De gemeente Waadhoeke vindt het terecht belangrijk dat de oplossing gezocht wordt in overleg met onze huidige partners. En het college stelde dan ook een voorstel op, gedragen door de wethouders van alle vier de deelnemende gemeenten om de dienst om te vormen tot een bedrijfsvoeringsorganisatie. Door die verandering worden de deelnemende gemeenten zelf verantwoordelijk voor de beleidsvorming. U komt als raad aan het roer, zei wethouder Tol.
Hanna van der Werff (SAM) beet de spits af in de raad. Ze vond het erg dat zorg meer en meer verbonden is met geld, bureaucratie creëert en de aandacht van de echte zorg afleidt.
Onderdeel van dat systeem van bureaucratie is ook de sociale dienst. Ze was blij met deze stap van het college om in goed overleg met de andere gemeenten af te spreken dat er nu een model komt waarin we als gemeenten meer zeggenschap krijgen, maar dat is niet genoeg. Ze wilde van wethouder Boukje Tol horen dat wij blijven streven naar de integratie van de dienst in ons eigen apparaat en dat daar stappen ingezet worden.
Anton Wijkhuis (CDA) vond dat niet zo nodig. Hij kon goed leven met dit voorstel. Anita Mast van Gemeentebelangen was het met SAM eens. Zij vond ook dat we naar de integratie van de werkzaamheden in de eigen organisatie moeten streven. Andere sprekers wezen op onduidelijkheden in het voorstel en wilden betrokkenheid van de raad bij de uitwerking van de opdracht die het college in het voorstel aan zichzelf geeft om het voorliggende voorstel verder uit te werken.
Boukje Tol beantwoordde onze hoofdvraag niet: hoe blijven wij streven naar die eigen dienst? Ze bleef daar vaag over. Akelig. We zagen geen andere mogelijkheid dan om de voorzitter te vragen de vergadering te schorsen.
Wat doe je tegen je eigen wethouder? We besloten vast te houden aan onze lijn en in tweede termijn onze eis opnieuw op tafel te leggen.
Schoorvoetend, maar de toezegging kwam:
– Bij de uitwerking van de opdracht van het college (besluit punt 4 t/m 6) betrekt het college de raad (de uitwerking van de grotere zeggenschap van de gemeenten) in het voorliggende voorstel;
– Het college gaat aan de slag om na deze tussenstap verder te werken aan het idee van integratie van de dienst in onze eigen organisatie.
Wij ervaren deze uitkomst niet als een overwinning. Het is een taai en sluipend proces. We hebben meer zeggenschap dan voor dit besluit, maar het kan anders, het kan beter. En we zullen de wethouder houden aan haar toezegging en het actief blijven volgen.
Kadernota
De kadernota stemde de raad niet gelukkig. In de kadernota wordt de balans opgemaakt en vier jaar naar voren gekeken. Onze fractievoorzitter Govert Geldof hield een enthousiasmerend verhaal. Dat verhaal vindt u integraal op de SAM-site. Hier beperken we ons tot het chagrijn over de nota. Want chagrijn was er bij alle partijen, ook bij SAM.
Kort en goed vonden wij: de kadernota is in zijn huidige vorm eendimensionaal. De boekhoudfunctie, het in evenwicht brengen van inkomsten en uitgaven, is goed ontwikkeld.
Maar de kadernota heeft ook andere functies. In het ontwikkeltraject dat wij als gemeente doormaken van beleidsarm naar beleidsrijk, zullen we invulling moeten geven aan die andere functies. Wij denken dat de ontwikkelagenda daartoe een belangrijk instrument kan zijn.
En dat willen wij terugzien in de komende beleidsbegroting. Concreet hebben we het dan over de visie, waartoe zijn wij Waadhoeke geworden?
Behalve dat is er nog een ander aspect dat aandacht behoeft. De kadernota geeft ook inzicht in de risico’s die wij als gemeente dragen. Bij risico hoort een weerstandsvermogen. Dat vermogen en dat risico corresponderen met elkaar.
SAM vindt dat het wijs is de balans op te maken. Boek risico’s af. Dat heeft meerdere voordelen, het eerste voordeel is dat de begroting inzichtelijker wordt. Als je risico’s afgeboekt zijn, dan kan je reserve omlaag voor alleen de echte onvoorziene tegenvallers. Het derde voordeel is dat als onverhoopt de ontwikkelingen meevallen, en het afgeboekte project toch rendeert, dan is dat een heel prettige bijkomstigheid. Organiseer je eigen meevallers! Dat was onze kritiek.
En ook de andere fracties waren niet mals. Niets gerealiseerd, niets gelukt, was kort om de hoek het commentaar van gemeentewerken. De VVD was niet veel vriendelijker. En het regende amendementen met als strekking bezuinig op dit of dat.
De oplossing kwam van Douwe Kamstra om in september de bezuinigingen raadsbreed uit te werken. Dat zou kunnen worden voorbereid door de fractiespecialisten aangevuld met de fractievoorzitters.
De burgemeester overzag de chaos en besloot dat we niets hoeven te besluiten. De kadernota geeft richting aan het college bij de voorbereidingen voor de begroting. Meer is het niet.
LEES OOK: Input SAM Waadhoeke tijdens algemene beschouwingen donderdag 11 juli 2019
En verder
Er stonden nog veel meer punten op de agenda. Een bestemmingsplan hier, een ander daar, een onderwijssubsidie, het raadsbesluit over het advies over de huisvesting van arbeidsmigranten. De voorzitter hamerde dat het een lust was.
Tot slot een persoonlijke terugblik na anderhalf jaar Waadhoeke
We zijn nu halverwege het tweede jaar van de gemeente Waadhoeke. We waren vaak drie, vier avonden per week op het gemeentehuis. Fractie, kernteam, kernsessie, werkgroep, gemeenteraad. En op de vrije avonden waren we in overleg met een dorp, een MFC, een sportvereniging.
En wat heeft dat nu opgeleverd? Is Waadhoeke een betere gemeente geworden door onze inspanningen? Je kan – zoals we raadsbreed deden bij de kadernota – constateren dat het allemaal beter moet, maar er gaat ook al heel veel beter. Dat moeten we ook voor ogen houden.
Zo gaan we anders om met het groen in onze gemeente. Wordt er ander bermbeheer toegepast. Biodiversiteit heeft de volle aandacht. Een breed samengestelde werkgroep ecologie werkt nieuwe plannen uit. Ik heb grote verwachtingen van de resultaten van die werkgroep.
De RES – het instrument waarin de Friese gemeenten samenwerken om de regionale opgave in het kader van de energietransitie inhoud te geven – komt uit zijn cocon. Binnenkort zullen we de burger over dit onderwerp gaan opzoeken.
Net voor het reces heeft ook de werkgroep duurzaamheid (raadsleden en ambtenaren) samen met wethouder Jan Dijkstra een klap gegeven op de startnotitie duurzaamheid. De raad zal hierover na het reces een besluit kunnen nemen.
We hebben recent nog een heel mooi en goed gedocumenteerd onderzoek gekregen naar de behoefte aan woningen. Dat belooft veel voor de woonvisie. Er wordt op alle fronten gewerkt aan ons cultuurbeleid, de onderwijsvisie… Er zijn ook veel mooie verhalen te vertellen over Waadhoeke. Maar kritisch moeten we blijven.
Wim Hokken – Raadslid SAM Waadhoeke