De raad had een forse agenda op 23 mei. Niet alleen was de agenda enorm, maar er stonden ook speerpunten van SAM op: armoedebeleid en de participatiewet.
Maar de vergadering begon luchtig met kaatsende raadsleden.
Herre Hof, onze collega van Gemeentebelangen, overhandigde een beker aan burgemeester Marga Waanders. Wij hadden gewonnen als raadsleden van de Groninger studenten met kaatsen. De burgemeester beloofde een jaar op de beker te zullen passen en feliciteerde de kaatsende raadsleden.
Maar daarna werd het serieus en op enig moment zelfs spannend. Maar ik wil dit verslag beginnen met de bijdrage van Hanna van der Werff bij het armoedebeleid. Ik doe dat omdat hierin in essentie naar voren wordt gebracht waar SAM voor staat als het gaat over ons sociale hart.
Bijdrage van Hanna van der Werff bij het armoedebeleid
“Armoede en participatie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. De zorgen die verbonden zijn aan financiële problemen belemmeren om deel te nemen aan de maatschappij. Je hoofd is gevuld met zorgen over boodschappen, huur, energierekening, zorgverzekering. Het maakt dat je in de overleefstand komt en er letterlijk en figuurlijk geen ruimte meer is voor ontwikkeling.
Mijn oma leefde in armoede in de veenstreken. Het was in de tijd normaal dat een intelligente vrouw na de lagere school moest gaan werken. Van haar harde werken hebben mijn ouders en ik geprofiteerd. Door zuinig te leven en te zorgen dat er gestudeerd kon worden, gaven ze de generaties na hen kansen.
Vandaag zijn er nog steeds kinderen zijn die door armoede minder kansen hebben om er bij te horen en hun talenten te ontdekken. En dat is mij een doorn in het oog. Want hoe kan het dat niet iedereen kan meeprofiteren van de welvaart in Nederland. Het is te simpel om dat aan het individu toe te schrijven want het blijft een feit dat in Nederland geen kind geboren wordt met gelijke kansen, we verschillen in aanleg, maar ook in de startsituatie. Al jaren stagneert de doorstroming binnen het onderwijs. De onderwijsraad maakt zich over die ongelijke kansen zorgen. Als je voor een dubbeltje geboren bent, dan wordt je nooit een kwartje. Dat lijkt opnieuw waar te worden. Armoede is daarmee anders dan 50 jaar terug iets dat opnieuw erfelijk lijkt te worden, doorgegeven wordt van de ene generatie aan de andere.
Als gemeente kunnen we de wereld niet veranderen. Maar we kunnen voor specifieke doelgroepen proberen een duwtje te geven zodat zij en hun kinderen een wat grotere kans hebben zich te ontwikkelen. Het is jammer dat een voorziening zoals het kindpakket, juist bedoeld om die duw in de rug te geven kampt met een slechte benutting. 70 procent van de doelgroep maakt geen gebruik van het kindpakket. We zien in het voorliggende beleidsnota dat er werk van zal worden gemaakt om de deelname te verhogen. Als SAM zullen wij dat kritisch volgen.
Maar we hebben het ook over het vergroten van de doelgroep. Meer gezinnen met lage inkomens zullen gebruik kunnen maken van het kindpakket. En dat zal – naar wij hopen bijdragen aan – meer kansen voor kinderen. Kinderen die het verdienen!
Het zal helpen omdat:
- minder spanning binnen het gezin vanwege geldzorgen
- betere ontwikkelingskansen voor kinderen zodat ze hun eigen keuzes kunnen maken, passend bij hun mogelijkheden.
Voorzitter zijn we er als we dit beleid vaststellen? Het antwoord daarop is neen! We zijn er niet. We zetten een stapje. Want wij van SAM zouden in de toekomst graag zien dat er minder gedacht wordt vanuit doelgroepen en regels maar vanuit oplossingen. En dat kan alleen als je maatwerk levert. We willen dat de gebiedsteams echt ruimte krijgen om mensen te helpen. Daarvoor is het nodig dat we ontschotten. Dat we de hokjes in de organisatie van de zorg laten voor wat ze zijn.
Wat ons als SAM betreft, wij zien mensen met schulden in de hulpverlening komen. We zien ze worstelen en niet verder komen omdat ze worstelen met de zorg voor het eten van vandaag. Dan moeten we die schulden maar af kopen, ze oplossen zodat mensen weer perspectief krijgen. Daarvoor is vertrouwen in hulpverleners nodig, maar ook in degenen die hulp vragen. Wij zijn dan ook blij dat er nu een eerste stap wordt gezet bij de schuldhulpverlening om meer samen te werken.
Wat ons betreft – en ik herhaal het maar – zo min mogelijk hokjes, vakjes en de bijbehorende formulieren. Wij willen geen regels voor de vijf procent die misbruik maakt, maar ruimte om te helpen voor de 95 procent die anders kansen misloopt. SAM gaat voor ontwikkelen. En wij zijn blij dat opgenomen is in de nota dat er werk wordt gemaakt van de ontschotting. Dat is een ontwikkeling waar we blij van worden. Maar het is ook een ontwikkeling waar wij als raad bij betrokken moeten zijn en blijven. Ik vraag dan ook aan de wethouder de toezegging dat zij in de komende maanden regelmatig een terugkoppeling naar ons als raad zal doen over de voortgang van de ontregeling en ontschotting.”
Tot zo ver Hanna die hier het sociaal beleid van SAM verwoordde.
Dan terug naar de vergadering… Die begon in alle saaiheid met het vragenuur.
Het CDA stelde bij monde van Jochem Jan Zijlstra vragen over de pilot lyts wenje. Lyts wenje is een project om woningen in Berltsum te realiseren via de pilot omgevingswet. Er waren geluiden dat het project stagneerde. Reden voor het CDA hierover vragen te stellen. Wethouder Jan Dijkstra vertelde dat het project in procedure zit. Dat er niets aan de hand is en dat als de adviezen binnen zijn het college daarop zal besluiten. Pas daarna is de raad aan bod.
De jaarrekening 2018.
In de rekening legt de gemeente verantwoording af over het financiële reilen en zeilen van de gemeente. Hoeveel is er aan inkomsten binnengekomen en hoeveel is er uitgegeven. De eerste jaarrekening is een mijlpaal voor de gemeente. Alle woordvoerders gaven het college complimenten voor de kwaliteit van de rekening en de leesbaarheid. De accountant had er een goedkeurende verklaring bij gegeven. Dus ook de complimenten vanuit SAM aan de wethouder financiën Caroline de Pee.
Natuurlijk waren er ook vragen. Hendrik Terpstra van de VVD greep de rekening aan om vragen te stellen over tal van onderwerpen. Alles, maar dan ook alles heeft te maken met de begroting en rekening van de gemeente. We gaan zijn lijstje van dit en dat hier niet herhalen. Maar een ding pakken we eruit: de heer Terpstra constateert dat het dekkingspercentage afval en riool 90% is. Vraagt hij daarmee impliciet om verhoging van de belasting voor de burger? We hebben als SAM daar nog geen mening over. We zullen zien of het college in de kadernota dit onderwerp agendeert.
En behalve dat riep de heer Terpstra de raad op om kennis te nemen van de cijfers. Het ziet er nu goed uit, maar het beeld verandert. Er komen donkere wolken op de gemeente af. En hij vroeg met name het inhoudelijk gedreven deel van de raad daar rekening mee te houden.
Als hij daar SAM mee bedoelde, dan was zijn oproep overbodig. Dat hebben we laten blijken in vorige vergaderingen door bijvoorbeeld een paar vergaderingen terug tegen een motie van de VVD te stemmen over het detailhandelsbeleid. Een motie die de wethouder zou dwingen een fors extern onderzoek op te starten. Zo gaan die dingen. SAM houdt niet van onnodige uitgaven. Spaarzaam waar het kan!
Inhoudelijk zette SAM een van zijn zwaargewichten in, Sjoerd Simon Kuipers. Complimenten voor de wethouder en de ambtenaren. Het is uniek dat een nieuwe gemeente in het eerste jaar er in slaagt de rekening zo snel voor te leggen aan de raad met bijbehorende goedkeurende verklaring. Sjoerd Simon, net als eerder Hendrik Terpstra, meldde verder dat er geld over was, bijna drie miljoen. Dat is, vindt hij, geen positief teken. Je hebt dan niet gedaan wat je in de begroting hebt beloofd. Beter kijkend zie je dat het overschot voor een deel voortkomt uit de post bedrijfsvoering. SAM vindt dat we moeten werken aan een kwalitatief goede organisatie. We hebben toppers nodig en dan liever eigen mensen dan dure externen. Sjoerd Simon wees verder nog naar de risico’s die op ons afkomen: hij noemde de jeugdzorg, participatie, beschermd wonen.
Daar kan je bang van worden, maar hij kiest ervoor het als een kans te zien. Zoek de mogelijkheden voor vernieuwing. Sloop regels en grenzen. Maar tegelijkertijd deed hij ook een oproep aan college en de partijen in de raad: benader het ministerie en jullie partijen. Je mag de gemeenten niet opzadelen met een opdracht zonder de bijbehorende middelen. Sjoerd Simon gaf wel aan kritischer te zullen worden in de toekomst: de muren van het huis staan, volgend jaar moet het dak erop. En dat is nog best een opgave!
De overige sprekers herhaalden de complimenten en zagen ook donkere wolken op ons afkomen. Opvallend was Douwe Kamstra van Gemeentebelangen: hij koos er voor niets te zeggen. Er was ooit een stilzwijgende afspraak van eens met het voorstel, dan vragen we het woord niet. Toch wel klasse!
FUMO, moeten we iets vinden van de begroting van de FUMO
De FUMO is een organisatie die belast is met tal van milieutaken voor gemeenten en provincies. De afgelopen jaren waren er veel problemen bij de FUMO. Het lijkt erop dat de problemen opgelost zijn, de organisatie beter functioneert. Het college stelde voor geen zienswijze in te dienen op de begroting, want de begroting zag er goed uit. Mooi, maar toch namen bijna alle partijen het woord.
En wat leverde al die beschouwingen op: akkoord met het voorstel geen opmerkingen over de begroting te maken.
Sociale dienst, zienswijze op de ontwerpbegroting.
Ook hier weer een aantal sprekers. De opmerkingen hadden vooral te maken met de toekomst. Het moet anders. Sjoerd Simon was namens SAM heel concreet. Jeugdzorg heeft bij gelijke vraag naar zorg te maken met 25% prijsstijging. Dat kan zo niet doorgaan. Net als Anton Wijkhuis (CDA) wil hij vernieuwing. Niet alles en iedereen in bakjes. We moeten eens in vernieuwende gemeenten gaan kijken. Denk aan Lelystad, Eindhoven. En misschien moeten wij jeugdzorg wel in een eigen dienst gaan aanbieden.
Naast de inhoud wordt aandacht voor de huisvesting van de dienst gevraagd. ‘We komen erop terug’, zegt wethouder Boukje Tol. Bij de kadernota zal er al meer duidelijkheid komen over een aantal opmerkingen en aanmerkingen en vragen.
Armoedebeleid en een raar amendement van het CDA
Voor SAM was dit onderwerp een hoogtepunt van de avond. Onze wethouder had er een mooi stuk van gemaakt. We waren er heel tevreden mee. Complimenten. En toch ontstond er stevige commotie. Onze coalitiepartner, het CDA, kwam met een amendement waarin werd voorgesteld om de grens voor het kindpakket op maximaal 120% van het wettelijk sociaal minimum te zetten en niet op 130% zoals in de stukken werd voorgesteld. Ze dienden daarvoor een uiterst warrig en slecht voorbereid amendement in.
Een amendement dat geen stand hield toen ook Gemeentebelangen met feiten weerlegde wat het CDA aan argumenten had. Anita Mast speelde hierbij een hoofdrol. In de kern beweerde het CDA dat bij de grens op 130% mensen ervan worden weerhouden om actief naar werk te zoeken. Kennelijk realiseerde men zich niet dat er ook mensen zijn die werken en bij 130% echt te arm zijn om hun kinderen mee te laten doen in de maatschappij. We geven in Waadhoeke geen onnodige kadootjes. Op enig moment verweerde het CDA zich door te zeggen ‘wij hebben dit geschreven maar misschien bedoelden we wel meer…’ Ja, dat beeld komt de laatste tijd vaak naar voren. We hebben het geschreven en we bedoelden het misschien wel een beetje anders.
Het debat ging het gelukkig vooral over het mooie samenhangende beleid met ook een plaats voor de schuldhulpverlening. We herkenden ons er in. In het debat hield SAM bij monde van Hanna van der Werf een gloedvol betoog. Ik vond dat betoog zo SAM dat ik het als inleiding van dit verslag heb gebruikt .
En uiteindelijk bond het CDA in. Het amendement werd ingetrokken.
Participatiewet.
De participatiewet is een van de pijlers van het sociaal domein. Het was opnieuw een stuk dat ons aan het hart ging.
Sjoerd Simon gaf namens SAM aan dat de sociale werkvoorziening een belangrijk instrument is om mensen mee te laten doen. Daarbij verwees hij naar de argumenten bij het armoedebeleid over het ontschotten. Dat geldt hier net zo. Maatwerk. Dit Bloem noemde later het manifest tegen eenzaamheid. Meedoen is ook uit je isolement gehaald worden. En natuurlijk alles hangt met alles samen.
Wij van SAM gaan voor Empatec. Er is een grote groep die afhankelijk is van deze voorziening. SAM, maar gelukkig de hele raad gaat voor dit voorstel. En toch zei Sjoerd Simon we kunnen eigenlijk niet ja zeggen tegen dit voorstel. Het rijk kort, kunnen wij dat als gemeente dragen? Wij zeggen toch ja tegen het raadsvoorstel. Ja vanuit de inhoud. Maar we zullen ons moeten beraden bij de voorjaarsnota of we ons “ja” gestand kunnen doen. Gelukkig is er een breed draagvlak voor de participatiewet in de raad.
En wat zouden we graag meerjarige zekerheid geven.
Het rioleringsplan
Het rioleringsplan was niet al te spannend. Er lag een goed plan opgesteld op basis van een sessie met de raad in Berltsum. Wij hebben daar keuzes gemaakt. Keuzes waarbij het ging om enerzijds de kwaliteit en anderzijds de lasten voor de burger. Er lag een mooi plan met perspectief. Een plan dat uitgaat van een goede riolering en betaalbaar voor onze burgers.
Onze collega’s van het CDA hadden als flankerend beleid een motie opgesteld om 450 inwoners een regenton met subsidie te geven. Cees Arendz (Gemeentebelangen) fileerde het voorstel. Een cadeautje. 450 tonnen voor de eersten. Hoe zien we dat: een bejaarde inwoner uit Nij Altoenae zonder internet met de bus naar Franeker om aan de balie te horen dat ze nummer 451 is. Twee procent van de huizen. Gelukkig voor het CDA redde wethouder Jan Dijkstra het CDA. Ik neem het idee mee en pas het t.z.t. in. Daarmee hoefde de motie niet in stemming gebracht te worden.
En verder waren er geen punten die het benoemen waard waren.
En toch….
SAM maakt zich zorgen over het door het CDA ingediende amendement bij het armoedebeleid. Je kan altijd praten over het hoe, maar na zo’n uitgebreide behandeling in kernteams past zo’n amendement niet op het allerlaatste moment. Dat is een overval.
Wim Hokken – Raadslid SAM Waadhoeke